محمد حاجیلری در گفتگو با خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «گلستان ما» در خصوص اثرات اشغال ایران در سال ۱۳۲۰ بر روی کشور و جامعه ایرانی اظهار کرد: اشغال ایران به منزله یک سمبل برای ناتوانی نظام رضا شاه در حفظ استقلال کشور بود.

وی افزود: پس از اشغال، نیروهای سیاسی مختلف مانند جبهه ملی و دیگر احزاب، به دنبال تغییرات بنیادین و تقویت جنبش‌های ملی بودند این تحولات در نهایت به سقوط رضا شاه و تغییرات سیاسی در کشور منجر شد.

معاون طرح و برنامه سازمان بسیج اساتید استان گلستان با اشاره به نقش جامعه و فرهنگ تصریح کرد: : اشغالگری متفقین تأثیرات عمیقی بر روی فرهنگ و جامعه ایرانی گذاشت.

حاجیلری توضیح داد: رفتار و رویکردهای متفاوتی از سوی مردم در برابر اشغالگران شکل گرفت؛ برخی به مقاومت و برخی به همکاری با آن‌ها روی آوردند این پدیده موجب شکل‌گیری روایت‌های مختلف در ادبیات، هنر و تاریخ‌شناسی ایران شد.

وی با اشاره به اینکه اشغال ایران پیامدهایی در مرزها و روابط با کشورهای همسایه داشت، گفت: این تغییرات، به ویژه در روابط با شوروی و انگلستان، تأثیرات زیادی بر سیاست‌های خارجی ایران در سال‌های بعدی داشت.

رئیس گروه مدیریت و حکمرانی استان گلستان افزود: یکی از درس‌های مهم از این واقعه، ضرورت توسعه زیرساخت‌های نظامی و اقتصادی کشور برای مقابل با بحران‌هاست. پس از این رویداد، دولت‌های بعدی به اهمیت مدرن‌سازی نیروهای مسلح و استقلال اقتصادی پی بردند.

حاجیلری با اشاره بهضرورت برگزاری یادواره‌ها و تاریخ‌نگاری در این زمینه بیان کرد: دبررسی این دوره تاریخی و یادآوری تجربیات آن، به نسل‌های جدید کمک می‌کند تا از خطاهای گذشته درس بگیرند و در برابر وقایع آینده بهتر آماده باشند. توجه به تاریخ، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد یک هویت ملی قوی‌تر و مقاوم‌تر باشد.

وی بیان کرد: تحلیل رفتار جریانات شبه روشنفکری و نقش آن‌ها در تزریق ناامیدی و ناتوانی به جامعه ایران موضوعی پیچیده و حساس است. این جریانات، در برخی مواقع به دلایل مختلف مانند وابستگی به اندیشه‌های خارجی یا عدم تمایل به پذیرش واقعیت‌ها، می‌توانند اثرات منفی بر روی افکار عمومی و اراده ملی داشته باشند.

معاون طرح و برنامه سازمان بسیج اساتید استان گلستان گفت: جریان شبه روشنفکری به نوعی از اندیشمندان و افراد فکری اطلاق می‌شود که با استفاده از زبان‌های پیچیده و تحلیل‌های ظاهراً عمیق، سعی در ارائه نظرات و نقدهایی دارند. اما در بعضی موارد، این تحلیل‌ها ممکن است منجر به ناامیدی و یأس شود و هدف از این ارائه‌ها بیشتر سیاست‌های انتقادی باشد تا ارائه راهکارهای سازنده که باید مورد توجه باشد.

حاجیلری به تاریخ‌نگاری و تحریف تاریخ از سوی شبه روشنفکران اشاره کرد و گفت: این جریانات در برخی مواقع به تحریف تاریخ یا ارائه نادقیق از وقایع و دوره‌ها می‌پردازند. به عنوان مثال، فرار از بررسی دورانی که نظام پهلوی ناسیونالیسم ایرانی را تضعیف کرده بود و به‌جای آن، فقط بر روی نقاط ضعف و مشکلات پرداخته می‌شود. این می‌تواند به بازتولید احساس ناامیدی و بی‌اعتمادی به گذشته و آینده منجر شود.

وی بیان کرد: نقد بر اساس شواهد و واقعیت‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی اساساً سازنده است. اما هنگامی که انتقادات به ناامیدی و تصویر غیرواقعی از جامعه منجر شود، به نوعی تضعیف‌کننده هویت ملی و روحیه اجتماعی است. این جریانات باید سعی کنند که از امکانات و منابع موجود برای ارتقاء شرایط جامعه بهره‌برداری کنند.

معاون طرح و برنامه سازمان بسیج اساتید استان گلستان گفت: تجربه‌های تاریخی در تقابل با ناامیدی از جهتی باید مورد توجه باشد، تاریخ نشان می‌دهد که در مواقع بحران، کشورهایی که توانستند از اندیشه‌های سازنده و ساختارهای اجتماعی نوین بهره‌برداری کنند، به موفقیت‌های بزرگی دست یافته‌اند.

حاجیلری افزود: در ایران نیز تقویت هویت ملی و ایجاد نهادهای اجتماعی سالم در برهه‌های مختلف تاریخ نشان‌دهنده این امر است.

وی با اشاره به گستردگی اثرات منفی بیان کرد: نفوذ ناامیدی در جامعه می‌تواند به رخدادهای منفی از جمله تنش‌های اجتماعی، تضعیف سرمایه اجتماعی و ایجاد شکاف بین دولت و مردم منجر شود. این موضوع عکس‌العمل‌های اجتماعی و سیاسی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است به بی‌اعتمادی به فرآیندهای دمکراتیک و نهادهای دولتی بینجامد.

معاون طرح و برنامه سازمان بسیج اساتید استان گلستان در خصوص تحریک به فعالیت‌های مثبت گفت: جریانات شبه روشنفکری باید به جای ترویج ناامیدی، به تأسیس فضایی مثبت و امیدوارانه بپردازند. آن‌ها باید به توسعه فرهنگ سازندگی، نفوذ در نهادهای اجتماعی و کمک به جلب مشارکت عمومی بپردازند تا به تقویت هویت ملی و اجتماعی کمک کنند.

حاجیلری افزود: البته این موضوعات به تأمل بیشتری در جهت‌گیری‌های اجتماعی و فرهنگی نیاز دارند.

وی بیان کرد: بازخوانی رفتار برخی جریان‌های سیاسی در شرایط فعلی و مقایسه آن با دوران اشغال ایران در سال ۱۳۲۰، نکته‌ای حائز اهمیت است. در این بررسی، می‌توان به چندین جنبه مهم اشاره کرد این مسائل نشان می‌دهند که تاریخ همواره می‌تواند الگوهایی برای امروز و فردای ما ارائه دهد.

معاون طرح و برنامه سازمان بسیج اساتید استان گلستان با اشاره به رویکرد تسلیم و وابستگی در آن دوران توضیح داد: در دوران اشغال ایران، برخی رهبران به دلیل فشارهای خارجی و وابستگی به قدرت‌های متجاوز، سیاست تسلیم را پیش گرفتند. این موضوع باعث ایجاد احساس نارضایتی و بی‌علاقگی در میان مردم شد.

حاجیلری گفت: در شرایط کنونی، مشاهده می‌شود که برخی جریانات به جای تأکید بر استقلال و خودکفایی، به پذیرش وضعیت موجود تمایل دارند و ممکن است باور داشته باشند که اصلاحات تنها در چارچوب خواسته‌های خارجی می‌تواند انجام گیرد. این رویکرد همانند رفتارهای گذشته، می‌تواند جامعه را به سمت یأس و ناامیدی هدایت کند.

وی ابراز کرد: در هر دو دوره، ناتوانی حاکمان در تأمین نیازهای واقعی مردم و نادیده گرفتن خواسته‌های عمومی، منجر به بروز تنش‌های اجتماعی و سیاسی شده است.

معاون طرح و برنامه سازمان بسیج اساتید استان گلستان گفت: رفتار برخی جریانات سیاسی امروز که به نقد غیرسازنده و بیان ناتوانی‌های حاکمیت می‌پردازند، می‌تواند به تقویت ناامیدی و ایجاد حس تسلیم بین مردم منجر شود. با تمرکز بر مشکلات بدون ارائه راه‌حل‌های مثبت، این جریان‌ها عملاً به تکرار تاریخ و تضعیف روحیه ملی کمک می‌کنند.

حاجیلری افزود: بی‌شک تاریخ ایران نشان‌دهنده عدم تسلیم در برابر قدرت‌های بیگانه بوده است. در گذشته، اعتقادات ملی‌گرایانه و مبارزاتی علیه اشغال، سربازان و مردم را به پا خواسته و الگوهای مقاومت را ایجاد کرد.

وی بیان کرد: با این حال، در حال حاضر، برخی جریانات به معنای نداشتن گزینه‌های مناسب، فضایی ایجاد می‌کنند که به‌نوعی تسلیم را تجویز کند. این موضوع اگرچه در ظاهر ممکن است به مصلحت به نظر برسد، اما در واقع به تضعیف روحیه مقاومت و امید به اصلاحات می‌انجامد.

معاون طرح و برنامه سازمان بسیج اساتید استان گلستان گفت: در دوران اشغال، تلاش برای تخریب هویت ملی و فرهنگ ایرانی مشاهده شد. این روزها نیز، اگر جریانات سیاسی بر تضعیف ارزش‌ها و آداب و رسوم ملی تأکید کنند و به تنش‌های داخلی دامن بزنند، ممکن است به از بین رفتن انسجام اجتماعی منجر شود. احساس جدایی و بیگانگی از ارزش‌های ملی می‌تواند در نهایت به تقویت نفوذ خارجی و وابستگی بیشتر منجر شود.

حاجیلری؛ آینده‌نگری و تجزیه و تحلیل صحیح از وضعیت کنونی و گذشته را مهم خواند و گفت: توجه به این مسئله می‌تواند به ایجاد الگوهای جدید منجر شود.

وی افزود: بر اساس تجربیات تاریخی، لازم است که جریانات سیاسی به جای ترویج یأس و ناامیدی، بر روی تغییرات مثبت و سازنده تمرکز کنند. حرکت به سوی ایجاد اتحاد بین مردم و نهادهای مختلف اجتماعی و سیاسی، می‌تواند به تقویت روحیه ملی و امیدواری منجر شود.

معاون طرح و برنامه سازمان بسیج اساتید استان گلستان توضیح داد: درس‌های تاریخی به ما یادآور می‌شوند که بی‌توجهی به نیازهای اجتماعی و فرهنگی می‌تواند به بیداری و آگاهی منجر شود.

حاجیلری گفت: اکنون نیز نیاز است که جوانان، روشنفکران و فعالان اجتماعی با تأمل در گذشته، به ایستادگی و تلاش برای تحولات مثبت و سازنده بپردازند. مهم‌ترین یادگیری از تاریخ این است که تکرار اشتباهات گذشته می‌تواند هزینه‌های گزافی به دنبال داشته باشد.

خبرنگار: زهره رجبی

انتهای خبر/